Ergenlik Döneminden Geçiş Serüveni
Kişinin fiziksel, bilişsel ve duygusal yönlerinin büyüme ile birlikte bir arada gelişmesi ve olgunlaşması beklenir. Anaokul, ilkokul dönemi çocuğun sosyal hayata katılma serüveninin başlangıcıdır. Bu sürede merak eden, yeni şeyler keşfetmeye çalışan çocuk karşılaştığı durumlara göre bir gelişim gösterir.
Çalışma ve becerilerinin mutluluğu ve hazzı, çalışmadığı ve yapmadıklarının üzüntüsü, kendine güven/güvensizlik duygusunu öğrenme zamanıdır. Şimdi ilkokul döneminde daha disiplinli bir hayat, becerilerinin keşfi, çalışmanın zevki ve hazzının zamanıdır. Çocuk ilkokula başladığında henüz soyut kavramları anlayabilme yetisi yoktur, her şey somuttur onun dünyasında. ’Bu çocuk çok ağır başlı’ dediğinizde, 8 yaşındaki çocuğunuz, tartı ağırlığı anlayacak, hatta başının olması gerektiğinden büyük göründüğünü zannedebilecektir. Çünkü, onun dünyasında soyut ve muhakeme yoktur. Yeni bir ortam, yeni insanlar, öğretmenler, yeni arkadaşlar ve kurallar, ders saati, teneffüs giriş çıkış saati, okula gitme kuralları ve bazen de uyum süreci problemleri, engellenme, baskı, kurallar ve işte o ne isterse olan bir dünyadan çok farklı bir hayat. Ürkütücü değil mi aslında? Merak edip soru sormayı öğrendiği kadar, beklemesi gözlem yapması, başkalarının sınırlarına da saygı gösterme davranışının gelişmesi lazım. Böylece çocuk büyüdükçe olgunlaştıkça olumlu duygular ön planda olmakla beraber, sınırlarının ne olduğunu nerede durması gerektiğini, rol kavramının ne olduğunu öğrenerek ilk çocukluk yıllarını tamamlayacak. Bunlar sağlıklı gelişim dönemleri geçirmiş olmanın gereklilikleridir. Bir de bastırma düzeneği de dediğimiz arzu ve istekleri erteleyebilme, yerinde ve zamanında boşaltabilmeyi öğrenmesi de çok kıymetli.
12-13 yaşlarında başlayan fiziksel olgunlaşma hızla gerçekleşirken, ruhsal olgunlaşma süreci daha uzun bir dönemi içerir. Çünkü ruhsal anlamda biyolojik ve üretken olmak o kadar kolay olmaz. Ergenlik; insan yaşamında bireyselleşmenin, toplumda kabul görmenin ve uyum sağlamanın zamanıdır. Fiziksel, cinsel olgunlaşmak ve buna eşlik eden fiziksel üreme yeteneğinin de kazanılmasıdır. Ergenler bu zaman diliminde deneyimleme, tekrar tecrübe etme, böylelikle ruhsal yapısını yeniden düzenleme çabası içindedir. Çocukluk dönemindeki psikolojik gelişimin fiziksel, cinsel olgunluk düzleminde yeniden ele alınıp bütünleştirme çabasının verilmesidir.
İşte bu dönemde neleri fark etmeli ergen? Aslında biraz engellenmenin, biraz suçluluk duygusunun olması, sosyalleşme ve gelişim için gereklidir. Evet çok baskılanan, çok engellenen, yaptıkları görülmeyen, görülenler eleştirilen bir çocuk suçluluk duygusunu geliştirecektir. Bununla birlikte çocuğun iki yönü de görmesi, öğrenmesi lazım. Özerk davranmayı öğrendiği kadar, nerede duracağını da öğrenmesi, yani sınırlarını da bilmeye ihtiyacı vardır.
Ergenlikte, hızlı fiziksel ve bilişsel değişiklikler sebebiyle artık ilkokul dönemindeki bastırmalar ortadan kalkar ve dürtülerin aktifleşme isteği yoğunlaşır. O kadar yoğundur ki, artık soyutu düşünme becerisi o kadar gelişmiştir ki, daha derinlemesine anlama algılama, yargılama, muhakeme becerileri geliştiği ve dürtülerde yoğunlaştığı için ve artık bastırma düzeneği de olamadığı için genç, artık bütün ruhsal yapıları yeniden gözden geçirme ve yerine oturtma sürecine girmiş olur. İşte bu dönemde ergen, kendini tanıma, çevreyi anlama, sınırlarını anlama ve ben kimim sorusuna yanıt bulma durumuna, yani kimlik bulma sürecine girmiştir.
İşte bu sürecin sağlıklı gittiğinin göstergesi gencin kendine hedef koyması amaç edinmesi ve bu hedef için de çaba göstermesi yani ego hedefine doğru koşmasını bekliyoruz. Yani sağlıklı çocukluk, sağlıklı ergenliğin koşuludur.